DZIAŁ: ROZTOCZE |
||
ROZTOCZAŃSKI PARK NARODOWYTHE ROZTOCZE NATIONAL PARK |
ETAPY ROZWOJU PARKU
W roku 1939 została podjęta pierwsza próba powołania Parku Roztoczańskiego . W roku 1936r. w dobrach Ordynacji Zamojskiej utworzono pierwszy rezerwat ,,Bukowa Góra" (95,37ha.), w którym ochroną objęto naturalne buczyny i jedliny. Przed wojną utworzono jeszcze inne rezerwaty tj.: ,,Kamienna Góra" ,,Dol. rz. Szum" ,,Czartowe Pole '' i ,,Jarugi". Ochroną objęto także pojedyncze obiekty i drzewa pomnikowe (dąb i buk na Floriance, w Górecku Kościelnym, alejkę w Zwierzyńcu). Planowano utworzenie parku, który obejmowałby swym zasięgiem piękne lasy okolic Zwierzyńca, Turzynieckie Doły i Dolinę Wieprza.
W 1944r. z Nadleśnictw Ordynacji Szczebrzeskiego i Krasobrudzkiego utworzono dwa Nadleśnictwa Państwowe: Zwierzyniec (4962ha.) i Kosobrody (5531ha.). Do czasu zorganizowania na nowo administracji leśnej, mieszkańcy okolicznych wsi prowadzili dewastacyjny charakter wyrębu lasu. Niekontrolowane wyręby drzew z przeznaczeniem na odbudowę powojennych zniszczeń znacznie zubożyły tamtejsze drzewostany. W 1946r. problemem tym zajął się Skuratowicz, który jako pierwszy prowadził badania na tym terenie. W latach 50 - tych utworzono kolejne rezerwaty chroniące naturalnie zachowane fragmenty borów jodłowych i buczyny karpackiej. Rok 1959 był rokiem przełomowym, wówczas D. Fijałkowski i K. Izdebski opublikowali na łamach ,,Sylwana" pierwszy projekt parku narodowego na Roztoczu pt. W sprawie utworzenia Zwierzynieckiego Parku Narodowego. Powyższy projekt złożono równocześnie w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie. W ten sposób rozpoczęto długotrwałe starania o utworzenie parku na Roztoczu. W tym czasie powstawały kolejne rezerwaty przyrody: w 1959 rezerwat ,,Maziarki" (2,59 ha), w którym chroniono bogate stanowisko obuwika pospolitego, w 1962 r. rezerwat ,,Bór Sosnowy na Stokach" (0,66 ha) chroniący reliktowe stanowisko zimoziołu pospolitego, rezerwat ,,Jarugi" (112,56 ha) chroniący naturalne zespoły buczyny karpackiej z przestojami lipy szerokolistnej, w 1963 r. rezerwat ,,Stoki nad Wieprzem"(5,13 ha) chroniący reliktowe stanowisko czosnku siatkowatego. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej podjęło uchwałę z 13.09.1966 r. uznającą za celowe utworzenie w okolicach Zwierzyńca parku narodowego.
W czasie trwania prac komisji powstało kilka kolejnych rezerwatów: ,,Kamienna Góra" (29,69 ha) - stanowisko śnieżyczki przebiśnieg; ,,Krzywionka" (110,47 ha) - zespoły buczyny w malowniczych wąwozach; ,,Zwierzyniec" (120,85 ha) - różnorodne zespoły leśne w dolinie Świerszcza;,,Rezerwat. im. Prof. Z. Czubińskiego (131,13 ha) - naturalne lasy jodłowo - bukowe. Efektem wieloletnich starań było Rozporządzenie Rady Ministrów z 10.05 1974 r. w sprawie utworzenia Roztoczańskiego Parku Narodowego który swym zasięgiem obejmowałby 4800,65 ha, w tym 518 ha ochrony ścisłej. Park objął tereny leśne okolic Zwierzyńca i był 13-tym parkiem narodowym w Polsce. 25 lutego 1995 r. powierzchnię parku w wyniku Rozporządzenia Rady Ministrów powiększono do 8481,76 ha, z czego aż 93% stanowią lasy. Wokół parku utworzono dodatkową strefę ochronną zwaną otuliną o powierzchni 38095,87 ha, która obejmowała obszary położone na terenie 7 gmin. Lasy objęte ochroną w większości zachowały swój naturalny charakter oraz były bogato zróżnicowane drzewostanowo i siedliskowo. Należy także wspomnieć, że od końca lat 30 - tych wzrosło zainteresowanie badaczy terenem Roztocza, co świadczy o niezwykłych walorach przyrodniczych tego regionu i potrzebie jego ochrony.
FLORA ROZTOCZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO
Roztoczański Park Narodowy posiada niezwykle bogatą i różnorodną florę. Rozwój roślinności na tym obszarze możemy datować od interglacjału Wielkiego kiedy inwazja roślinności postępowała tu z kierunku wschodniego i południowo - wschodniego. Warunki rozwoju sprawiły, że zachowało się tu wiele elementów flory o charakterze reliktowym, reprezentujących dawne epoki geologiczne. Obok gatunków środkowoeuropejskich możemy spotkać także rośliny górski, północne, południowo - wschodnie i atlantyckie. Niemałe zasługi należy przypisać dobrej i prawidłowej gospodarce leśnej oraz wieloletnim tradycjom ochrony tego terenu, co sprawiło, że szata roślinna parku zachowała się bardzo dobrze.
Tamtejsze drzewostany charakteryzuje duża różnorodność, występują prawie wszystkie gatunki drzew. Przez teren parku przebiega północno - wschodnia granica zasięgu zwartego występowania: buka zwyczajnego, jodły pospolitej, świerka pospolitego, klonu, jaworu i lipy szerokolistnej. Spotkać możemy również grądy, dąbrowy świetliste, bory iglaste, bory bagienne, torfowiska wysokie typu kontynentalnego. Ocenia się, że występuje tu największe w Polsce środkowej zróżnicowanie zbiorowisk leśnych mało zmienionych przez człowieka. Spośród 19 zespołów i 2 zbiorowisk leśnych począwszy od torfowisk przez olsy, łęgi, grądy do borów.
Najbardziej charakterystycznym zespołem jest buczyna karpacka i bory jodłowe, które są typowe dla regla dolnego Karpat i stanowią 10% powierzchni parku. Porastają dolne fragmenty zboczy i obniżenia, szczególnie w dolinie Wieprza. Buczyna karpacka porasta w większości szczyty oraz zbocza wzniesień i jarów śródleśnych o różnym nachyleniu i ekspozycji, zajmujących 30% pow. Parku. Te dwa zespoły górskie tworzą liczne przejścia do lasów niżowych. Drzewostany bukowe przechodzą w grądy bukowe oraz grądy typowe. W skład drzewostanu wchodzą min.: świerki, jodły, sosny, olsze szare, podszyt reprezentują: kruszyny i porzeczka alpejska, a w runie dominującym gatunkiem jest widłak jałowcowaty, narecznica szerokolistna i turzyca odległokłosa. Dawniej na Roztoczu dominował bór jodłowy lecz w znacznej części został wycięty a jego miejsce zajęły monokultury sosnowe, które obecnie stanowią 28% pow. Parku. Oprócz bogatych zespołów leśnych spotkać możemy ok. 30 zespołów łąkowych i bagiennych, które rzadko występują w kraju. Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska torfowisk przejściowych (przygiełka biała, rosiczka okrągłolistna, mech torfowiec i liczne turzyce). W dolinie Wieprza występują liczne zbiorowiska torfowisk niskich.
Osobliwości florystyczne Parku.
Do rzadkich gatunków roślin występujących na terenie Parku są:
- rodz.paprotnikowatych (narecznica szerokolistna, paprotnica sudecka, paprotnik Brauna )
- rodz. złożonych (lepiężnik biały, starzec Fuchsa, starzec gajowy)
- rodz. liliowtych ( czosnek siatkowaty)
Ochroną objęto również : obuwika pospolitego, widłaka torfowego, bławnik czerwony, kruszczyka szerokolistnego, gnieżnik lleśny, listerę jajowatą, storczyk plamisty, goryczkę krzyżową, pełnik europejski, orlika pospolitego, zawilec wielkokwiatowy, ciemiężycę białą, konwalię majową, lilię złotogłów, wszystkie widłaki (widłak spłaszczony), wiśnię karłowatą i inne.
Dotychczas na terenie Parku zanotowano 40 gatunków roślin objętychn całkowitą ohroną i liczne objęte ochroną częściową.
FAUNA ROZTOCZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO
Fauna Roztocza jest zróżnicowana i zależy od poszczególnych gatunków środowisk. Stare drzewostany stwarzają wiele dogodnych miejsc dla zamieszkującej je zwierzyny. Większość zwierząt występujących w Parku pojawiła się w różnych fazach holocenu po ustąpieniu lądolodu Zmienną cechą fauny Roztocza jest bogactwo elementu górskiego. Gatunki górskie mogły się przedostawać z Karpat pomostem jakim było Roztocze w kierunku północnym. Do zwierząt górskich możemy zaliczyć niektóre gatunki ślimaków, pająków, owadów, chrząszczy, a także salamandrę plamistą i pliszkę górską. Region Roztocza charakteryzuje liczna fauna pontyjska zasiedlająca stoki nasłonecznione, którą reprezentują: szarańczaki, siodlarka samotna, świerszcz mrowiszczy oraz wąż Eskulapa.
Bogaty świat bezkręgowców reprezentują: ślimaki, krocionogi, owady pluskwiaki, wije. Na terenie Parku zliczono aż 2000 gatunków chrząszczy, a do chronionych możemy zaliczyć min. rogacza jelonka.
Wśród kręgowców (płazów ogoniastych) spotkać możemy : chronioną salamandrę plamistą, traszkę zwyczajną i traszkę grzebieniastą.
Płazy ogonowe będące pod ochroną w Roztoczańskim Parku to: rzekotka i ropucha paskówka.
Osobliwościami fauny wśród gadów są: chronione wąż Eskulapa, gniewosz, żmija, zaskroniec, jaszczurka zwinka i bardzo rzadka jaszczurka żyworódka i padalec.
W RPN odnotowano 160 gatunków ptaków a do chronionych zaliczamy: gołębia siniaka, muchołówkę białoszyję i małą, dzięcioła białogrzbietnego, orlika krzykliwego, jastrzębia krogulca, sokoła wędrownego, perkoza. Częściej możemy zobaczyć pustułkę, puszczyka, pliszkę górską, czyża czy gila.
Świat ssaków chronionych reprezentują: ryjówka aksamitna, zębiełek białawy, nietoperz mopek i mroczek porebrzany, a gryzonie będące pod ochroną to: popielica, orzesznica, żołądnica. Od 1979r. na teren Parku wprowadzono bobry. Także rzadkowystępujące ssaki drapieżne tj.:wilk, wydra, kuna leśna, borsuk czy gronostaj podlegają ochronie.
Rotoczański Park Narodowy znany jest z hodowli dzikich koni tzw. koników polskich - tarpanów, którego wizerunek umieszczono w herbie Parku.
THE ROZTOCZE NATIONAL PARK
Declared a national park in 1974, the Roztocze National Park is the oldest protected site of this kind in the Lublin Region. However, conservation traditions date back to the end of the 16th century when Chancellor Jan Zamoyski established a nature reserve called "Zwierzyniec" [a game reserve] as part of his estates extending over the Roztocze forests. Here various species of forest animals could enjoy their freedom including the original tarpan or the wild forest horse. Today the Polish horse -descendant of the tarpan - which has its refuge here, is the symbol of the Roztocze National Park. The park covers an area of 8481.76 ha of which 92 % are forests composed of various species of fir, spruce, pine, beech, hornbeam, and oak trees. The most valuable of them are fir and beech forests characteristic to the lower parts of the Carpathian mountains.
The rich and varied vegetation in the park includes over 750 species of vascular plants characteristic of lowlands, mountains (Tarhaukonhattu, Fir Clubmoss), northern vegetation (e.g. Twinflower), south-eastern plants (e.g. Pontian and Clematis) and plants of the Atlantic basin (sundew and Bog Clubmoss). There are over 100 rare species of which 40 are under special protection (Wild Garlic, and Alpine Leek, Anemone silvestris, Daphne misereum, 3 species of sundews, and a wide range of orchids and Lady's Slipper Orchid). The park's fauna is just as diverse. Almost all species of forest animals are amply represented: deer, roe deer, wild boar, fox, -wolf, lynx, marten, badger, beaver, and occasional elk. The region is also home to numerous insectivorous mammals, rodents and bats, all under special protection.
There is also a rich world of birds: of approximately 200 species, 130 are regular inhabitants of the park. These include Lesser Spotted Eagle, Western Honey Buzzard, Black Stork, Large Grouse, White-backed Woodpecker, and Flycatcher (Muscipapa narcissina and Muscipapa strata).
Reptiles include several species of lizards, slow worms, grass snakes and vipers. Amphibians are represented by species of newts, toads, and brown and green frogs.
The world of insects is even more diverse. Some of the more prominent species include Swallowtail, Lesser Purple Emperor, beetles of the Carabidae family, and numerous species of bugs of the Hemiptera family.
The best way to exploring the park is to start from the Museum and Educational Centre.